In aanloop tot het pausbezoek aan België van 26 tot 29 september 2024 publiceerde Kerk & leven een artikel ‘Het pausbezoek van 1985: 10 opmerkelijke momenten’. Het laatste moment heet: ‘Nieuwe evangelisatie kwam niet van de grond’.(1)
We lezen hierin: “De overrompelende geestdrift die het pausbezoek in 1985 losmaakte, kon de kerk niet verzilveren. In de laatste decennia van de twintigste eeuw vond de verdere evolutie plaats van een ‘katholiek’ Vlaanderen naar een diverse samenleving waarin katholieken een steeds kleinere minderheid vormden. De nieuwe evangelisatie die de paus in zijn gedenkwaardige rede voor de Belgische bisschoppen lanceerde, kwam niet van de grond, het aantal roepingen zakte nog verder weg.
In 1985 was er nog een grote groep actieve religieuzen en priesters, vandaag zijn zij er niet meer. De politieke impact smolt weg. De Kerk keerde zich ook meer naar binnen en opereerde steeds meer in de rand van de algemene gedragen cultuur. Zo bekeken was het pausbezoek van 1985 de laatste massamanifestatie van het Belgisch katholicisme.”
Datzelfde jaar startten we met de Denkgroep Evangelisatie die aan de oorsprong lag van onze beweging. Wij pleitten voor een Kerk die niet naar binnen gekeerd is, maar die geworteld is in het leven van de mensen, in het bijzonder van mensen die het moeilijk hebben. Evangelisatie moet levensnabij en levenwekkend zijn. Onze werking van 1988 tot en met 2013 was daarop gericht. Met deze Nieuwsbrief proberen we, op een bescheiden manier, dit vuur brandend te houden.
Vandaag krijgen we een nieuw pausbezoek. Franciscus staat duidelijk dichter bij wat ons inspireert dan Johannes Paulus II. Op 12 september werd op Canvas een groot deel van ‘De afspraak’ aan dit pausbezoek gewijd. Rik Devillé en Rik Torfs spraken hun verwachtingen uit, of juist niet. Devillé uitte nu al zijn ontgoocheling ten aanzien van de geplande ontmoeting tussen de paus en slachtoffers van kindermisbruik in de Belgische Kerk: omdat de keuze van die slachtoffers niet door henzelf bepaald wordt. Torfs van zijn kant bereed zijn stokpaardje ‘de Kerk spreekt te veel over moraal en te weinig over transcendentie’.
Wij van onze kant menen dat moraal en transcendentie onmogelijk van elkaar gescheiden kunnen worden. Het is precies in het appèl dat uitgaat van de onderdrukte mens en van de bedreigde schepping dat de Transcendente zich openbaart (Exodus 3, 16; psalm 36, 7). Religiositeit en spiritualiteit dienen nauw verbonden te zijn met de zorg voor geslagen mensen en voor onze verwoeste planeet.
Torfs vindt dat de paus best niet te veel praat over vluchtelingen en migranten, noch over de klimaatverandering. Dat is volgens hem zijn domein niet. Welnu, dat is het wel. Een godsdienst die geen hoopvolle toekomst aanzegt – en helpt bewerken – voor de verliezers van onze samenleving is opium voor het volk. Dit hoeft niet te gebeuren door een machtige meerderheidskerk. Kleine groepen bewuste en geëngageerde christenen, ook in pluralistisch verband, kunnen heel wat.
————-
(1) Erik De Smet, Kerk & leven, 11 september 2024, blz. 12-13