De Chinezen komen

Neen, tegen Chinezen hebben we niets: het zijn best vriendelijke mensen. Maar het systeem waarin ze leven onder Xi Jinping is op meer dan één gebied bedenkelijk. We gaan dat hier niet uit de doeken doen: de tv-reeks ‘Reggie in China’ (Canvas op 6, 13 en 16 april 2021, op internet beschikbaar tot 16 mei) licht een tipje van de sluier. De manier waarop het regime omspringt, niet enkel met de binnen- maar zelfs met de buitenlandse pers, kunnen we ons moeilijk voorstellen. En dan hebben we het nog niet over Hong Kong of Tibet.

Over naar Europa, of toch niet helemaal. In 2019 pestte de regering van Orban de gereputeerde universiteit Central European University het land uit. Deze had als missie het pluralisme en de democratie in ex-communistische staten te versterken. In de plaats daarvan rolt dezelfde regering nu de rode loper uit voor de Chinese Fudan-universiteit. Tegen 2014 wil ze in Boedapest een satellietcampus voor die elite-instelling uit Sjanghai optrekken. Daarvoor zou deze wel de plaats innemen die bedoeld was voor betaalbare huisvesting voor 8 à 10.000 studenten.

De toegenomen invloed van Peking is ook zichtbaar in de activiteiten van Chinese inlichtingendiensten in Hongarije. Wie de eerste aflevering van de BBC-reeks ‘Reggie in China’ bekijkt, weet welke middelen die inlichtingendiensten hanteren. Spitstechnologie ten dienste van een totale controle op de burgers! Niet toevallig bekritiseerde de Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken onlangs EU-sancties wegens Chinese mensenrechtenschendingen tegen de Oigoeren: die sancties noemde hij ‘schadelijk’ en ‘nutteloos’.

Het lijkt bevreemdend hoe Hongarije de banden met dit China aanhaalt. Hongarije is toch stukken katholieker dan België? Premier Viktor Orban is wel lid van de Hongaarse Gereformeerde (calvinistische) Kerk. Zijn vrouw en hun kinderen zijn katholiek. Daartegenover China, met zijn in het christelijk Hongarije gehaat communistisch regime. Hoe vallen die twee met elkaar te rijmen?

Het gaat hier om twee autoritaire regimes, met dit verschil: Hongarije behoort tot de Europese Unie. De Fudan-universiteit lijkt wel het paard van Troje. De burgemeester van Boedapest, duidelijk geen lid van de regeringspartij Fidesz, schrijft: “De universiteit kan een instrument zijn om de politieke invloed en macht van de Chinese staat en zijn geheime diensten uit te breiden in Hongarije en Europa”. Diezelfde Fudan-universiteit leidt, zo onthult de onderzoekswebsite Direkt 36, Chinese spionnen op en dient als kweekvijver voor de Communistische Partij. (1)

In Polen, eveneens lid van de Europese Unie, gaat het er niet beter aan toe. Op 15 april 2021 werd Adam Bodnar, ombudsman en een van de laatste voorvechters van de Poolse rechtsstaat uit zijn functie gezet. De jurist zette zich niet alleen in voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, maar ook voor de rechten van lgbtq’ers en de persvrijheid. Volgens hem heeft hij Polen, gedurende het bewind van PiS zien veranderen van een jonge maar gezonde democratie in een staat waarin onafhankelijke instituties in theorie nog wel bestaan, maar in de praktijk zijn uitgehold. De zittende macht heeft er gegarandeerd het overwicht over elke vorm van oppositie: politieke tegenstanders, rechters, journalisten, ngo’s en minderheden. (2) Op 28 april reikte de UGent de Amnesty International-leerstoel uit aan Bodnar vanwege zijn inzet voor de mensenrechten in een steeds onvrijer land.

Maar is ook in ons eigen land die vrijheid niet bedreigd? Terecht worden thans vraagtekens geplaatst bij coronamaatregelen die aan de parlementaire controle ontsnappen. Treedt er aan vrijheidsbeperking geen gewenning op? Zullen deze regels na de pandemiecrisis niet gehandhaafd worden, of gelijkaardige doorgevoerd? Dit terwijl politieke partijen die de democratie niet in hun vaandel dragen, zowel bij ons als in bijna alle Europese landen, macht dreigen te veroveren. Hoe zal België, en de Europese Unie in het algemeen, er uitzien na de verkiezingen van 2024? Waakzaamheid is meer dan ooit geboden. Waakzaamheid, een begrip dat christenen niet vreemd is.

Jezus stond helemaal gericht op de wil van zijn Vader. Hij getuigde daardoor van een ongehoorde vrijheid en onafhankelijkheid ten aanzien van het religieus-politieke systeem waarin hij leefde en dat mensen verknechtte. Paulus was op zijn beurt een fervent verdediger van de christelijke vrijheid. Natuurlijk is de huidige context totaal verschillend van die van twintig eeuwen geleden. Toch is (christelijke) vrijheid vandaag maar moeilijk in overeenstemming te brengen met de regimes van China en dus nu ook van Hongarije en Polen. Past hier niet de evangelische aanbeveling van de ‘broederlijke vermaning’, ook voor  Europese kerkleiders ten aanzien van sommige van hun collega-bisschoppen in het ‘vrije Westen’? (3)

————–

(1) Roeland Termote, ‘Chinese elite-universiteit strijkt neer in Boedapest, De Standaard, 15 april 2021, p. 6. Hierbij moet wel een onderscheid gemaakt worden tussen het Chinees communisme en regimes en partijen met dezelfde naam.

(2) Emilie van Outeren, ‘Poolse regering ontdoet zich van kritische ombudsman, De Standaard 16 april 2021, p. 17

(3) Matteüs 18, 15-17