Sinds maart 2020, de coronacrisis lang, is het voor de overheid een voortdurend laveren geweest tussen een medische, een economische en een psychologische aanpak. Aanvankelijk was het onder controle krijgen van het virus de enige bekommernis. Met de eerste lockdown kwam ook het economisch aspect onder de aandacht: allerlei mensen verloren immers hun werk. Toen stelden we plots vast dat de mentale gevolgen van de maatregelen veronachtzaamd waren: eerst bij de bewoners van de woonzorgcentra; pas later zagen we dat die maatregelen ook bij heel wat jongeren problemen veroorzaakten.
Het is vanzelfsprekend – maar we staan er niet altijd bij stil – dat wie door één van die drie aspecten het meest bedreigd of getroffen worden, zich ook het meest dit aspect gaan aantrekken. Mensen werkzaam in de gezondheidszorg, ouderen en risicopatiënten hebben op de eerste plaats aandacht voor de gezondheidsrisico’s; bedrijfsleiders, zelfstandigen en werknemers voor het economische; wie dreigen geïsoleerd te raken of hun vrienden missen, voor het mentale.
Dit is normaal: het hemd is immers nader dan het rokje. In deze volksspreuk wordt met rok een overkleed bedoeld, een kledingstuk dat mannen en vrouwen vroeger meestal over het hemd droegen. Het hemd zat dus meteen op de huid, en de rok kwam daaroverheen. Je eigen belangen en die van je familieleden zitten net als een hemd ‘het dichtst op je huid’, oftewel: ze wegen het zwaarst.
En dus zal een gepensioneerde met een verzekerd inkomen zich bekommeren om het zo vlug mogelijk inperken van de pandemie. Hij zal zich extra ergeren wanneer bijvoorbeeld iemand op skivakantie gaat. Dat vindt hij echt onbegrijpelijk. Het bedreigt immers zijn eigen gezondheid. Zijn oordeel over zo iemand kan vernietigend zijn. Het zondebokmechanisme is hier niet veraf.
Een kapster zal het misschien niet erg vinden om iemand sluiks een mooiere haarsnit te bezorgen. Ze doet dan ook haar best om dit zo veilig mogelijk uit te voeren. Wat is dan het probleem?
En een jongere zal het toch niet kunnen laten om zijn of haar vrienden op te zoeken. Want voor hem of haar zijn die van levensbelang.
We kunnen daar allemaal begrip voor opbrengen. En toch. Je ergeren is geen toffe reactie. En de wet omzeilen evenmin. Je inleven in de situatie van een ander is in alle gevallen beter. Een goed evenwicht tussen deze drie dimensies zal voor iedereen een dansen op een slappe koord blijven.
De spreuk is nog meer van toepassing op breder vlak. Zo m.b.t. de kloof tussen arm en rijk. De COVID-19-pandemie zorgt voor meer armoede over de hele wereld. Ook in Europa is er steeds meer vraag naar voedselhulp. Volgens de Wereldbank moeten wereldwijd meer dan 730 miljoen mensen rondkomen met minder dan 1,90 dollar per dag. VN-Secretaris-Generaal António Guterres merkt hierbij op: de COVID-19-pandemie kan er voor zorgen dat “dit jaar maar liefst 115 miljoen mensen in armoede belanden”. Het valt op hoe onze media zoveel meer focussen op de corona-epidemie in ons eigen landje dan in de landen van het Zuiden.
En dan is er ook nog de verdeling van de vaccins. Tedros Ghebreyesus, de directeur van de Wereldgezondheidsorganisatie, waarschuwt voor een dreigende ‘catastrofale mislukking’. Het is fundamenteel onrechtvaardig dat een jonge, gezonde persoon in een rijk land met een laag risico om te sterven, eerder gevaccineerd wordt dan een kwetsbare, oudere persoon in een arm land. Er moet een mechanisme komen voor een rechtvaardige wereldwijde vaccinatie, gebaseerd op behoeften. Het vaccinatienationalisme is weer opgedoken en landen hebben enorme bilaterale overeenkomsten gesloten om de eigen bevolking te beschermen. Ze hebben zelfs genoeg dosissen gereserveerd om hun hele bevolking meerdere malen te vaccineren. (1)
Zouden de christenen van deze rijke landen zich dan het woord van hun Voorganger herinneren ‘Bemin je naaste als jezelf’? Dat terwijl de parabel van de Samaritaan hen duidelijk maakt dat de naaste niet enkel het familielid of de volksgenoot is. Wat zouden hiervan de consequenties zijn: m.b.t. de belangen van wie niet tot hun eigen groep behoren en m.b.t. de vaccinatiepolitiek?
————
(1) Marc-Alain Widdowson, directeur Instituut Tropische Geneeskunde Antwerpen, ‘De oneerlijke verdeling van vaccins, een pijnlijke déjà vu’, De Standaard 25-01-2021, p. 26-27