Vroeger leek dat gemakkelijk. Je was voor de vrede. En dus was je tegen de oorlog in Viëtnam, tegen de kernraketten, tegen de wapenfabrikanten, tegen de burgeroorlogen in Afrika en elders. Het koste je geen enkele moeite om daartegen te protesteren, petities te ondertekenen, te bidden zelfs.
Maar nu? Hoe stel je je als vredelievend mens op tegenover de oorlogen in Oekraïne en in Gaza? Samen met de 27.000 betogers op 17 december in Brussel pleiten voor een staak het vuren: ja, dat alleszins. Maar wat daarna? Wat als dit leidt tot een status-quo? Dan geef je toe dat Rusland hele stukken van Oekraïne heeft ingepalmd. En dat de onderdrukking van de Palestijnen blijft bestendigd.
De vijandelijkheden laten aanslepen tot er een overwinnaar uit de bus komt, is nog veel problematischer. Vooreerst is de menselijke tol onmenselijk wreed. Tot november 2023 zijn er al zo’n 70.000 Russische soldaten en huurlingen gedood in Oekraïne, en dan spreken we nog niet van de doden aan Oekraïense kant. Ook in die andere oorlog worden Palestijnse burgers in een historisch tempo gedood. In de eerste 35 dagen viel Israël zo ‘n 15.000 doelwitten in Gaza aan. Zelfs met een conservatieve schatting van de dodentol zien experts weinig andere voorbeelden in de geschiedenis waarin burgers aan zo ’n snel tempo omkwamen in een oorlog, schrijft The New York Times. En dat in 2023 en in de onmiddellijke nabijheid van het welvarende Europa.
Wat zal er verder nog gebeuren als we deze beide conflicten laten aanslepen? In het geval van Oekraïne. Wint Poetin, dan krijgen we een hoogst onrechtvaardige situatie op onze oostflank en misschien wel een guerrilla voor tientallen jaren. Wint Oekraïne… ja, dat lijkt militair niet mogelijk. Daarvoor is kernmacht Rusland met zijn tientallen miljoenen inwoners en zijn wapenarsenaal veel te sterk. De enige mogelijkheid is dan dat Poetin verdwijnt, maar dat een vredelievend, democratisch regime in de plaats komt lijkt een vrome wensdroom.
In het geval van Israël-Palestina iets gelijkaardigs. Wint Israël idem dito: een onrechtvaardige situatie en een blijvende guerrilla. En dat de Palestijnen als overwinnaar uit dit conflict komen is helemaal ondenkbaar.
Daar staan we dan. Opnieuw bij ons vertrekpunt: een onderhandelde oplossing. Hoe die er uiteindelijk zal uitzien kunnen we nu nog niet weten. Maar ze moet telkens en telkens weer geprobeerd worden. Met, voor een gelovige, de belofte van Gods sjaloom op de achtergrond.
Wat me de laatste tijd opvalt: door het aanslepen van het conflict in de Gazastrook, raken hier bij ons meer en meer mensen op de hoogte van het lot van de Palestijnse bevolking. Voordien was het Midden-Oosten ver van hun bed. De aanhoudende beelden van de gruwel in Gaza werken bij velen op het gemoed. Samen met de bijkomende duiding in de media, groeit de sympathie voor de Palestijnen die nu al 75 jaar onderdrukt worden. Dit is dan toch één positief resultaat van deze oorlog.
Het komt er nu op aan deze groeiende kennis en empathie om te zetten in daadwerkelijke solidariteit. Hoe kunnen we die in België en de Europese Unie nu eindelijk gestalte geven?
Wat de oorlog zelf betreft: hoeft het gezegd dat luisteren, praten en blijven praten met elkaar, ook bij persoonlijke en andere conflicten, over het algemeen de enige menswaardige uitweg biedt? Een dialoog tussen gelijkwaardige partners, geruggesteund door de internationale gemeenschap: wanneer en hoe kan die hier gerealiseerd worden?
Ook aartsbisschop Terlinden riep te Brussel, in de middernachtmis van Kerstmis, op tot ontmoeting en dialoog. Hij zei er niet bij dat die in rechtstreekse tegenstelling staan tot de oorlogslogica die, ten aanzien van Rusland en Hamas, momenteel overheerst bij het overgrote deel van onze media en politici.